ทำความรู้จักกับ Crop factor บนกล้องตัวคูณ และการเทียบระยะ

เรื่องนี้อาจเป็นอะไรที่ปวดหัวไม่น้อย สำหรับคนที่เพิ่งจะเล่นกล้อง
ที่ต้องคอยถามว่า เลนส์นี้ใส่กล้องนี้ ระยะเท่าไร โดยที่ไม่ได้เข้าใจเลยว่าทำไมถึงกลายเป็นระยะเท่านี้
ซึ่งสำหรับคนใช้กล้อง DSLR น่าจะคุ้นเคยกับคำว่ากล้อง FF กับกล้องตัวคูณ
แล้ว... ทำไมถึงเรียกตัวคูณ ถ้าสงสัย ด้านล่างมีคำตอบให้ครับ

Crop Factor คืออะไร

ก่อนอื่นต้องบอกว่า Crop factor มีไว้สำหรับเทียบองศารับภาพของเลนส์ ระหว่างกล้อง 2 ตัวที่มีเซ็นเซอร์รับภาพขนาดต่างกัน
ซึ่งตัวเซ็นเซอร์รับภาพ คือพื้นที่ที่ตัวกล้องเก็บข้อมูลภาพจากเลนส์ที่ถ่ายออกมาได้
เป็นพื้นที่กรอบสี่เหลี่ยมผืนผ้าสีเขียวๆ ด้านในกล้อง(ภาพด้านล่าง)

credit : http://www.theinspiredeye.net

บน : เซ็นเซอร์ขนาด Full Frame

ล่าง เซ็นเซอร์ขนาด APS-C

*ที่ใช้ตัวอย่างเป็นกล้อง Mirrorless เพราะมันเห็นส่วนของเซ็นเซอร์รับภาพง่ายกว่ากล้อง DSLR น่ะ

ด้วยความที่กล้องแต่ละฟอร๋แมต มีขนาดเซ็นเซอร์รับภาพไม่เท่ากัน ก็เลยส่งผลทำให้ภาพที่ได้ต่างกันไปด้วย ตามภาพด้านล่าง

credit : http://www.better-digital-photo-tips.com

เหตุที่ถูกเรียกว่า Crop factor ก็เพราะหากเทียบกล้องที่เซ็นเซอร์รับภาพใหญ่ กับกล้องเซ็นเซอร์รับภาพเล็ก ภาพที่ได้จากเซ็นเซอร์ที่เล็กกว่าจะเหมือนถูกหั่นขอบออกไป(เหมือนการ Crop ภาพออกด้วยโปรแกรม)

นี่คือเหตุผลที่ว่า ทำไมกล้องที่มีขนาดเซ็นเซอร์รับภาพไม่เท่ากัน ถึงต้องมีการเทียบทางยาวโฟกัสของเลนส์เมื่อเทียบระหว่างกล้องที่มีขนาดเซ็นเซอร์รับภาพใหญ่ไม่เท่ากัน

แล้ว...ใช้เทียบกันยังไง

Crop factor มักเอาไว้เทียบองศารับภาพของเลนส์ กับกล้องที่เซ็นเซอร์รับภาพขนาดไม่เท่ากัน โดยเทียบกับ FF เป็นหลัก

โดยตามสูตร จะกำหนดให้มีตัวคูณดังนี้ (ขอระบุเฉพาะกล้องเปลี่ยนเลนส์ได้นะครับ)

x1    = Full Frame (Canon EF , Nikon FX , Sony A7 เป็นต้น)

x1.5 = APS-C (Nikon DX , Sony

x1.6 = APS-C (Canon EF-S)

x2    = M4/3 (Olympus , Panasonic)

x2.7 = Nikon1 , Samsung NX-mini

x4.7 = Pentax Q7 , Q-S1

x5.6 = Pentax Q,Q10

วิธีคำนวนก็ไม่ยากครับ สูตรมีแค่ ทางยาวโฟกัส x Crop factor = ทางยาวโฟกัส(เทียบเท่า FF)
ตัวอย่าง
ใช้กล้อง Nikon D5500 ติดเลนส์ 35mm F1.8 ต้องการรู้ว่าจะได้องศา
ตัว D5500 เป็นกล้อง APS-C ใช้ Crop factor x1.5
อ้างสูตรมาเลย จะได้ 35 x 1.5 = 52.5mm

สรุปได้ว่า กล้อง Nikon D5500 ซึ่งเป็นกล้องตัวคูณ(APS-C x1.5) เมื่อใช้เลนส์ 35mm
จะได้องศารับภาพเทียบเท่ากล้อง Full Frame (x1) ที่ใช้เลนส์ 50mm
หากใช้กล้องขนาดอื่น ก็เปลี่ยนค่าเอานะครับ

เมื่อไรที่จะต้องเอา Crop factor มาเทียบกัน

ใช้เมื่อต้องการทราบว่า เลนส์ระยะนี้ของกล้องเรา จะได้ระยะกว้างกว่า เท่ากัน หรือแคบกว่ากล้องอีกตัวหรือไม่

เช่น Fuji X-A2 + 27mm F/2.8 เทียบกับ Olympuis E-PL7 + 20mm F/1.7 ตัวไหนได้ภาพกว้างกว่า?

หรือ กล้อง Canon 6D + 85mm F/1.2 เทียบกับ Panasonic GX8 + 42.5mm F/1.2 ตัวไหนได้ภาพกว้างกว่า?

ไม่ก็ Sony A7 + 50mm F1.8 เทียบกับ Sony a6000 + 35mm F1.8 ตัวไหนได้ภาพกว้างกว่า?

ถ้ารู้ว่ากล้องตัวไหนใช้ Crop factor เท่าไร อยากให้ลองคูณตามสูตรดู จะรู้คำตอบครับ...

...ว่าโดนผมแกล้ง :p

จริงๆ แล้ว ผู้ผลิตคูณระยะให้เรียบร้อยแล้ว

แม้สูตรจะดูน่าปวดหัวไปหน่อยสำหรับคนที่ไม่คุ้ยเคยกับเรื่องนี้
แต่ด้วยคำว่าเลนส์คิต คือระยะที่ครอบคลุมสำหรับผู้ใช้ทั่วๆ ไป ซึ่งไม่ว่าจะกล้องอะไร มันก็จะได้ระยะเลนส์ที่กว้างพอๆ กัน
ตรงนี้ผู้ผลิตเขาคิดไว้แล้วครับ ว่าทำยังไงมันถึงจะกว้างพอๆ กัน

ถ้ามีโบวชัวร์ร้านกล้องติดมือมา สังเกตุชุดคิตที่มากับกล้องนะครับ จะเห็นว่าระยะมันไม่เท่ากัน

ตัวอย่างเช่น

Full Frame : Nikon D750 + 24-120mm

APS-C : Sony a6000 + 16-70mm

M4/3 : Olympus E-M5 II + 12-40mm

ลองคูณดู จะเห็นว่าระยะเริ่มต้นกว้างพอๆ กันเลยครับ

FAQ  คำถามที่น่าจะสงสัย

Q : เทียบระยะเลนส์โดยไม่คูณได้รึเปล่า

A : ได้ หากเทียบระหว่างกล้องที่มีขนาดเซ็นเซอร์เท่าๆ กัน อย่างเช่น Nikon D5500 , Sony a6000 , Fuji X-E2 ซึ่งพวกนี้มีขนาดเซ็นเซอร์รับภาพเท่ากัน ใช้ x1.5 เท่ากัน ก็สามารถเทียบกันโดยไม่ต้องคูณ ก็ได้

Q : แบบนี้ ถ้าใช้เลนส์ที่คูณแล้วระยะเท่ากัน ภาพที่ได้จะเหมือนกันใช่มั้ย
A : ไม่ใช่ คือเรื่อง Crop factor จะช่วยเทียบเรื่ององศารับภาพ ที่ได้เท่านั้น ว่ากว้างเท่ากันหรือไม่
แต่ลักษณะอื่นๆ ที่มากับเลนส์ทางยาวโฟกัสนั้นๆ อย่างเช่นเรื่อง Perspective หรือ DOF ที่ได้จากเลนส์ระยะนั้นๆ จะได้ไม่เหมือนกัน เพราะใช้เลนส์ต่างระยะกัน แค่คูณแล้วได้ภาพกว้างใกล้เคียงกันเท่านั้น

Q : ถ้าไม่ได้เทียบกับกล้อง FF ล่ะ อยากเทียบกับกล้องขนาดอื่น
A : วิธีอย่างง่ายแบบไม่ต้องงงมาก คือคูณระยะให้เป็น FF ทั้งคู่ แล้วค่อยเทียบกัน
เช่น กล้อง Fuji X-A2 + 27mm F/2.8
เทียบกับ Olympuis E-PL7 + 20mm F/1.7
Fuji เทียบกับ FF จะได้ 27mm x 1.5 = 40.5mm
Oly เทียบกับ FF จะได้ 20mm x 2     = 40mm
พอเป็นระยะบน FF แล้ว มันจะเห็นภาพง่ายขึ้นเยอะ ว่าได้ภาพกว้างใกล้เคียงกัน

ไหนๆ ก็พูดถึงเรื่อง Crop factor แล้ว ปิดท้ายด้วยการเทียบขนาดเซนเซอร์กล้องดิจิตอล กับกล้องมือถือกันหน่อย

สังเกตุกรอบสีเทานอกสุดคือ Full Frame

สีฟ้าและแดง คือ APS-C

สีเขียว คือ M4/3

สีเหลือง ขนาด 1/3" นั่นน่ะ ของ iPhone 6 ครับ เล็กจิ๋ว นิดเดียวเท่านั้น

ก็ไม่ต้องถามเลย ว่าทำไมกล้องแท้ๆ ถึงให้คุณภาพของภาพถ่ายได้ดีกว่ากล้องมือถือ เนื่องด้วยขนาด

ของเซ็นเซอร์รับภาพที่แตกต่างกันมากนั่นเอง

Tips : เซ็นเซอร์รับภาพที่ขนาดใหญ่ ในทางเทคนิคจะให้คุณภาพไฟล์ที่ดีกว่า

หากมีปัญหา ข้อสงสัย สอบถามได้ที่เพจ Light Capture เลยครับ ไม่มั่นใจว่าช่วงนี้จะได้เข้ามาดูบล็อคบ่อยรึเปล่า

ขอบคุณทุกท่านที่  กลั้นใจ  ตั้งใจอ่านจนจบครับ สวัสดี. . .